Kitap Değerlendirme:yaşam boyu okur yetiştirmek için izlenilmesi gereken 10 yol

   Amerikada bulunduğum yılda kütüphanenin ücretsiz kitap günü olmuştu.Hiç kaçırmadan gitmiştim hediye kitaplardan almak için.Bu kitap en sevdiğim olmuştu.Orjinal adı: 10 Fulfilling Ways to Raise a Lifetime Reader.

 Karikatürlerle desteklenmiş,vermek istediği mesajı kısa ve öz anlatmış.Bende size çevireyim:

1- Çocuğunuza her gün okuyun.Daha az telefon konuşması,daha az ev işi yapın ve her gün 20 dakikanızı ayırarak okuyun.Büyük değişimi göreceksiniz.Okurken çocuğunuza vereceğiniz tüm dikkatiniz kaliteli zaman geçirmeniz için harika bir fırsat.Sadece anneler değil babaların da okuması gerekir.Zira çocuklarda okumanın sadece kadınlara has bir şey olduğu kanısı oluşabilir.Aile fertlerinden ve bakıcılardan da çocuğunuza okumasını  rica edin

2-Çocuğunuza okumanın faydalı bir şey olduğunu gösterin.Trafik işaretlerini göstererek dur yazan tabelada durmamız gerektiğini,kuaförün önünden geçerken yazıyı göstererek oraya annenin saçını yaptırmak,kestirmek için gittiğini,marketin önünden geçerken marketten alışveriş yaptığınızı,marketteyken aldığınız ürünlerin üzerlerini okuyarak ve çocuğunuza göstererek neler satın aldığınızı,aynı odadayken gazetede ilginizi çeken örneğin bir araba ilanında arabayı özellikleriyle beraber okuduğunuzu,yemek yaparken yemek kitabını elinize alarak ondan yararlandığınızı ,evdeki teknolojik bir aleti klavuzundan yararlanarak tamir ettiğinizi,denize gittiğinizde oraya konmuş bir tabeladaki uyarıları okumanızın hayatınızı kurtarabileceğini gösterin,anlatın...

3-Çocuğunuza okumanın eğlenceli olduğunu gösterin.Onlara siz okuduğunuz esnada hareket etmelerine ve duyduklarını taklit etmelerine,kitaptaki karakterlere bürünmelerine izin verin.Sizin kendiniz için okuduğunuz kitabın içeriğinden bahsedin.Bir kahvaltı sofrasında  aile fertleriyle birlikteyken  kitabın neden sizin için ilginç olduğunu anlatın,sohbet edin.Çocuklar kitapların onlarla olan ilişkilerini duymaya bayılırlar.Okuduğunuz kitapta sizin hayatınıza benzer bir olayı paylaşın.Örneğin kitapta kaybolan bir çocuk varsa küçükken markette kaybolduğunuz bir anı paylaşın.Onlara hikayeler anlatın.Kitaplardaki resimleri gösterin ve onlar hakkında bol bol konuşun.

4-Kütüphaneye sık sık çocuklarınızı götürün.Bu madde malesef ülkemizde çok uygulanabilir değil:(Yurtdışındaki kütüphanelerde çocuklar için ayrılmış çok büyük bölümler var.İlgilerini çekebilecek çok sayıda kitap var.Kütüphane kartı çıkarıp çok sayıda kitabı ücretsiz alma imkanı var.Kütüphanede okuma günleri var,etkinlikler var.Malesef biz bu konuda bir hayli geriyiz.Ama İstanbul Kadıköy bu yönde çalışmalar başlattı ve kütüphanesini çocuklar için sevilesi bir yer haline getirdi.Bu açığı kapatan kitapçılar  da mevcut.İstanbul Bağdat Caddesinde İyi Cüceler Kitapevinin faaliyetleri de görülmeye değer.Umarım kütüphanelerimiz yaygınlaşır ve okuyan bir toplum olma yolunda büyük adımlar atılır.

5-Evinizde çooook sayıda kitap bulundurun.Çocukların elinin altında çok sayıda kitabı,dergisi olmalıdır.Böylece onlara rahat ulaşır ve merak edip okurlar.Yurtdışındaki kütüphanelerde ücretsiz kitap alıp okunmadıysa internetten iade zamanını erteletebiliyorsunuz.Malesef bizim ülkemizde satın almak zorundayız.Ama sahaflardan,kitapçılardan ikinci el kitapları çok uyguna alabilirsiniz.Ya da kitapçıların indirim dönemini takip edip çok sayıda kitap alabilirsiniz.Ya da liste yapıp Tüyap kitap fuarı zamanına kadar para biriktirip satın alabilirsiniz.Bu alışkanlığınızı çocuğa da kazandırabilirseniz  parasıyla gelişimi için çooook yararlı bir şey yapmayı öğretmiş olursunuz.

6-Tv,video oyunları ve internet başında geçirdikleri zamanı kısıtlayın.Malesef çocuklar için pek de popular olmayan bir madde.Tvde kullanılan dil son derece basit ve sınırlı iken ,bir kitapta kullanılan dil son derece zengindir.Çocuklar neden tv,pc oyunlarını,tableti severler;Çünkü bu aletler tüm dikkatlerini çeker,anlamak için çok çaba harcamayı gerektirmezler,test yok ödev yoktur,arkadaşlarıyla paylaşırlar,7/24 takip edilmeleri kolaydır.Evebeynler neden tv,pc oyunlarını severler:Masrafsızdırlar.Çocukları güvenli ve meşkul tutarlar.Gürültü,patırtı ve dağınıklık olmaz.Evebeynlere boş zaman verir.Hep birlikte eğlenebilirler.Çok fazla tv ve video oyunlarının yol açtığı problemler:Çocukların dikkat sürelerini azaltırlar.Daha sağ

lıklı aktivitelerin çocuklara sıkıcı gelmelerine sebep olurlar.Hareketsizlikten ötürü kilo problemlerine yol açarlar.Konuşarak,iletişim kurarak,okuyarak,ödev yaparak,özel,yeni beceriler edinerek geçirilebilecek değerli zamanı çalarlar.Evdeki başka elektronik eşyaları da kontrol edin.Her gün belli bir saat aralığında okumak,ders çalışmak için sessiz bir zaman yaratın.Çocukları çok fazla maruz kalınan elektronik medyadan nasıl koruruz:Çok küçük yaştan itibaren  tv,pc,tablet,akıllı telefonların başında çok fazla zaman geçirmenin iyi bir şey olmadığını açıklamalısınız.Önce siz model olun.Siz bu gibi aletlerle çok vakit geçiriyorsanız onlar da ilerde aynısını yapacaktır.Eğlenceli aktiviteler yaratın.Spor,sanat,el sanatları,arkadaşlarıyla gerçek oyunlar oynayabileceği ortamlar oluşturun.TV.pc evde herkesin görebileceği kişiye özel olmayan bir odada olsun ki ne izlediklerini,hangi sitlere girdiklerini,arkadaşlarıyla neler konuştuğunu görüp,kontrol edebilin.üyük çocuklarınızı yanlız bırakırken onlarla zamanlarını nasıl kullanacaklarıyla ilgili beraber plan yapın.Kuralları uygulama konusunda katı olun.Bunlara özel izin verildiğinde ev işleri,ödevler,hedeflerin hiç birinin tamamlanmayacağını bilin.Sınırlı vakitleri olduğunu bilsinler.Günde yanlızca 30 dakikalık bir izin verin mesela ve 30 dakika dolduğunda tv yada pc nin kapanacağını bildirin.Başka bir aktivite zamanının geldiğini haber verin.                                                                  

7-Yolculukta,dışarda kitap okuması için çocuğunuza yardımcı olun.Doktor randevunuzda beklemeniz gerektiğinde yanınızda çocuklarınız için kitap bulundurun.Seçmesi için sorun.Hangi kitabı ilk  okumanızı isterse ondan başlayın.Bekleme zamanı okuma zamanıdır.Her zaman çantanızda ya da arabanızda kitap bulundurun.Restoranta gittiğinizde menüyü çocuğunuza verin.O okusun size.Menüde örneğin karides varsa kaç tane karidesli yiyeceğin olduğunu bulmasını isteyin.Böylece siparişinizin gelmesini beklerken çocuklar sıkılmamış olur.Arabayla seyahat ettiğinizde kitap cdleri,şarkılar,hikayeler de çocuğunuzu okumaya hazırlar.Bunlardan yanınızda olması yolculuğunuzu zevkli kılar.

8-İyi okuma çabasını kutlayın.Örneğin çocuğunuz kalın bir kitabı bitirip yanınıza geldiğinde onu kutlayın,onore edin,pasta alın kutlayın vs.Buarada kendinizi de kutlayın zira çocuklara kitap okumak pek de kolay iş sayılmaz.Bir kitabı defalarca okutan bir bebeğiniz varsa sabrınız da bol olsun:)Tüm çabalarınıza rağmen çocuğunuz okumuyorsa da okuması karşılığında para teklif edin.(Aslında bu para işi benim pek hoşuma gitmedi.Kitap zaten çok zevkli bir şey.Onu rüşvetle yaptırmak çocuğa kitabın güzel bir şey olmadığı hissini yaratabilir.Tıpkı yemeğini yersen parka gideriz,çikolata yemene izin veririm gibi.)

9-Bir kitap kulubüne üye olun,parçası olun.Çocuklar bir kitap yazarıyla karşılaştıklarında kitaplarla olan ilişkileri çok farklı olur.Yazarlar kütüphanelerde,kitapçılarda bizim ülkemizde bir de kitap fuarlarında olurlar.Öğretmen,evebeyn organizasyonu da pekala kitapla birleştirilebilir.Okuyanlar için pizza gecesi düzenlemesi gibi.Kitaplar harika hediyelerdir.Çocukların açıp açıp tekrar tekrar okuyacakları hediyeler.Çocuklar için yaşıtlarıyla bir kitap kulübü kurun.Bunun için günler düzenleyin.Pasta,börek yapın.Evin bir köşesine kitapları yerleştirin.Çocuklar birbirleriyle kitaplarını değiştirip değiştirip okusunlar.

10-Okumayı ergen çocuğunuzla iletişim için kullanın.Çocuğunuzun en sevdiği müzik sanatçısı ya da grubuyla alakalı dergide,gazetede bir şey bulun.Ve onu bundan haberdar edin.Dergiyi elinizden alıp okuma heveslisi olacağını göreceksiniz.Ergen çocuğunuzun bolca vakit geçirdiği ayna,buzdolabı veya banyoya onun işine yarayacağını düşündüğünüz çarpıcı broşurler,dergiler bırakın.Mutlaka göz atacaktır.Ergen çocuğunuzla beraber hedef,gaye edinin.Onu elde etmek için adım adım çalışın.Bir gayesi olan çocuğunuzun onu elde etme yolunda sizden destek istediğinde yardım için hazır olun.Ergen çocuğunuzla beraber yüksek sesle onun hoşlanacağı romantik,polisiye,macera vs.tarzda kitaplar okuyun.Bu sizin iletişim bağınızı kuvvetlendirir.Çocuğunuzun kitaptaki karakterle kendini özdeşleştirip kendini size açmasını sağlar.

Kitabın son sayfasında da güzel ipuçlarına yer verilmiş:# Eğer büyük çocuklarınız varsa küçükocuklarınıza onlar okusun.Büyük kardeşler çok iyi bir rol modeldirler.Ayrıca böylece sizin de boş vaktiniz olur.# Çocuğunuzun odasına kitaplar koyun.Tv değil yanlız.Bir de okuma lambası.Böylece yatmadan evvel okuma alışkanlığı da elde etmiş olur.#Yazmak da okumak için doğal bir yardımcıdır.Çocuğunuzu günlük tutma konusunda cesaretlendirin.Yeni başlayanlar için günde iki cümle bir hedef olabilir.Konuyu kendilerinin seçmesine ve kendilerini ifade etmesine izin verin.#Okumanın bir birikim becerisi olduğunu unutmayın.Ne kadar çok okursak,o kadar becerimiz artar.Becerimiz ne kadar artarsa,okumak o kadar eğlenceli olur.Ne kadar çok eğlenirsek de o kadar çok okuruz.Fakat bu küçük ve sürekli adımlarla gerçekleşir.#Okumak ergenlere ve çocuklara gerekli güveni sağlar.Çocuklarınıza kitap satın almayı ihmal etmeyin.

Matthew Gollup